Cà na, một loại trái cây từng mọc hoang dọc bờ mương, kênh rạch ở miền Tây, nay đã trở thành đặc sản được ưa chuộng trên khắp cả nước. Không chỉ được bày bán tại các khu du lịch ở An Giang, Cần Thơ, cà na còn được chế biến thành nhiều món ăn và sản phẩm để phục vụ nhu cầu của thực khách.
Hiện nay, ở miền Tây phổ biến là hai giống cà na, bao gồm cà na bản địa và cà na Thái. Cây cà na xưa được trồng để giữ đất trong mùa lũ, sau mới trở thành cây hái trái kiếm thêm thu nhập. Cây cà na chịu hạn tốt, rất ít sâu bệnh, không cần bón nhiều phân, ít tốn chi phí.
Cà na bản địa miền Tây là loại cây thân gỗ cao 10-25m, chi chít nhánh, ra hoa trắng vào khoảng tháng 3-4. Cứ mùa nước nổi về cũng là lúc cà na rộ nhất, tức là từ tháng 7 đến tháng 9 âm lịch. Trái cà na có hình bầu dục, vỏ láng mịn, dài cỡ 3-4cm, khi già chuyển màu xanh đậm, vị chua và chát, khi chín có màu vàng nhạt, vị chua, mùi thơm nhẹ.
Anh Nguyễn Minh Nhân, chuyên bán cà na tươi và các sản phẩm từ loại quả này cho biết, hiện nay, người dân trồng cà na Thái phổ biến hơn bởi trái to, sản lượng tốt, ít chua chát hơn, sớm thu hoạch và cho trái quanh năm. Giá cà na Thái dao động theo mùa vụ, lúc rộ thì 15.000-20.000 đồng/kg, khi hiếm hơn thì 30.000-35.000 đồng/kg.
Để thu hoạch cà na, người dân dùng nhiều biện pháp như chèo xuồng hái, sử dụng lồng, chèo thang, lấy cây móc giật quả, cây nào to lâu năm thì chèo lên hái. Ngoài cà na tươi, anh Nhân còn kinh doanh thêm cà na ngâm, cà na ngào đường, cà na đập sẵn hoặc khía sẵn, khử chua chát rồi đóng gói, gửi cho khách tự ngâm theo sở thích.
Món cà na đập phải làm thật khéo, không nên đập cà na quá nát để giữ được màu xanh đặc trưng, khi vắt ráo vẫn giữ được hương vị, ăn giòn. Để khử bớt vị chua, chát của cà na cần nhiều công đoạn, cà na mua về phải rửa sạch, đập dập, ngâm muối 15-20 phút rồi đem bóp, xả 2-3 lần nước.
Cà na còn được các doanh nghiệp chế biến thành nhiều đặc sản như mứt cà na, rượu cà na… nâng giá thành lên hàng chục, hàng trăm nghìn đồng, tùy loại. Tại các tỉnh miền Tây hiện nay có nhiều đặc sản làm từ cà na được công nhận sản phẩm OCOP cấp tỉnh.
Từ loại trái dân dã mọc hoang, cà na đã trở thành sản phẩm ngon, hấp dẫn khách du lịch, mang lại kinh tế cho bà con miền Tây.
