Cụm đền cổ Ta Muen và đền Preah Vihear, tọa lạc trên dãy Dangrek, là di sản quý giá với lịch sử hàng nghìn năm và là tâm điểm của tranh chấp giữa Campuchia và Thái Lan. Cụm đền Ta Muen bao gồm ba ngôi đền: Ta Muen Thom, Ta Muen Toch và Ta Kwai, trong đó Ta Muen Thom là ngôi đền lớn nhất, được xây dựng dưới thời vua Udayadityavarman II (trị vì từ năm 1050 – 1066).
Ngày 24/7 vừa qua, giao tranh đã nổ ra tại đây sau khi phát ngôn viên quân đội Campuchia, Maly Socheata, cáo buộc binh sĩ Thái Lan vi phạm thỏa thuận khi tiến vào khu vực đền và rào dây thép gai xung quanh, ngăn cản du khách tiếp cận. Campuchia tuyên bố chủ quyền dựa trên biên giới thời Đế quốc Khmer, trong khi Thái Lan khẳng định đền nằm trong lãnh thổ của mình.
Ngôi đền Ta Muen Thom được xây bằng đá ong và sa thạch, bố trí theo hình chữ nhật, hướng về phía nam, một điểm hiếm thấy trong kiến trúc Khmer. Trong khuôn viên có tượng thần bò Nandi và khối đá tự nhiên tượng trưng cho linga, biểu trưng sinh lực sáng tạo của Shiva. Kiến trúc độc đáo của Ta Muen Thom không chỉ phản ánh sự tài hoa của người xây dựng mà còn thể hiện sự pha trộn giữa các phong cách kiến trúc khác nhau.
Bên cạnh đó, đền Ta Muen Toch, nằm cách đền Ta Muen Thom khoảng 300m, là điểm dừng chân thứ hai trong cụm ba ngôi đền Khmer cổ nằm sát biên giới Thái Lan – Campuchia. So với đền chính Ta Muen Thom, Ta Muen Toch có quy mô nhỏ hơn, được xây dựng bằng đá sa thạch với kiến trúc đơn giản. Dù vậy, Ta Muen Toch vẫn giữ được vẻ đẹp riêng và là một phần không thể thiếu trong cụm đền Ta Muen.
Đền Ta Kwai, cách cụm đền Ta Muen Toch khoảng 10km về phía đông nam, hiện chỉ còn lại vài bức tường đá và nền móng, ẩn giữa rừng. Sự hoang sơ và tách biệt ấy lại khiến nơi đây thu hút những du khách ưa khám phá và đam mê khảo cổ. Mặc dù đã bị thời gian và thiên nhiên tàn phá, Ta Kwai vẫn giữ được một số đặc điểm kiến trúc độc đáo và là một phần quan trọng của lịch sử khu vực.
Về phần đền Preah Vihear, cách đền Ta Muen Thom khoảng 110km, là ngôi đền Hindu thế kỷ 11 nằm trên đỉnh dãy Dangrek, ở độ cao 525m. Với giá trị lịch sử và kiến trúc đặc biệt, Preah Vihear được mệnh danh là ‘vua của những ngôi đền trên núi’ và từng được chuyên trang du lịch Lonely Planet xếp vào danh sách ’10 điểm đến không thể bỏ qua khi tới Campuchia’. Đền Preah Vihear không chỉ là một di sản văn hóa quý giá mà còn là biểu tượng của lịch sử và văn hóa Campuchia.
Mối quan hệ giữa Campuchia và Thái Lan về vấn đề này trở nên căng thẳng từ năm 2008, khi UNESCO công nhận Preah Vihear là di sản thế giới. Tranh chấp chủ quyền leo thang thành xung đột vũ trang khiến nhiều người thương vong. Cụm đền Ta Muen và đền Preah Vihear không chỉ là điểm đến mang tính lịch sử văn hóa mà còn là biểu tượng của lòng tự tôn dân tộc và công cụ chính trị nội bộ, khiến tranh chấp giữa Thái Lan và Campuchia chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Tranh chấp giữa Thái Lan và Campuchia liên quan đến các di sản lịch sử như Ta Muen và Preah Vihear không chỉ là vấn đề chủ quyền lãnh thổ mà còn liên quan đến bản sắc và tự hào dân tộc của mỗi quốc gia. Việc giải quyết tranh chấp một cách hòa bình và công bằng sẽ góp phần bảo vệ và phát huy giá trị của những di sản quý giá này, đồng thời tăng cường mối quan hệ giữa hai quốc gia.
