Iran đã lên tiếng chỉ trích châu Âu vì không thực hiện đúng cam kết trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và tuyên bố không có kế hoạch nối lại đối thoại với Mỹ trước thềm đàm phán mới với các nước châu Âu tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ.
Thỏa thuận hạt nhân năm 2015 được ký giữa Iran và các nước thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, cùng với Đức, nhằm thiết lập các giới hạn đối với chương trình hạt nhân của Tehran để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với quốc gia Trung Đông này. Tuy nhiên, thỏa thuận đã sụp đổ vào năm 2018 khi Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận và tái áp đặt các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran, Esmaeil Baqaei, chỉ trích các bên châu Âu đã sai lầm và tắc trách trong việc thực thi thỏa thuận hạt nhân. Phát biểu được đưa ra ngay trước cuộc họp giữa các quan chức Iran và đại diện Anh, Pháp, Đức nhằm bàn thảo tương lai của thỏa thuận hạt nhân.
Ba cường quốc châu Âu đã đe dọa kích hoạt cơ chế ‘snapback’ của Liên hợp quốc – một quy trình có thể khôi phục lệnh trừng phạt quốc tế đối với Tehran, lấy lý do Iran đã vi phạm cam kết hạt nhân. Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế cho biết Iran hiện là quốc gia duy nhất không sở hữu vũ khí hạt nhân nhưng lại làm giàu uranium tới mức 60%, cao hơn rất nhiều so với giới hạn 3,67% do thỏa thuận năm 2015 quy định.
Ông Baqaei khẳng định việc ba nước châu Âu kích hoạt cơ chế tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc là ‘vô nghĩa, không thể biện minh và vô đạo đức’, lập luận rằng Iran chỉ bắt đầu giảm bớt việc tuân thủ cam kết sau khi các nước phương Tây không tuân thủ thỏa thuận.
Về quan hệ với Mỹ, ông Baqaei tuyên bố Iran không có ý định đối thoại với Washington sau khi vòng đối thoại thứ sáu bị hủy do tình hình an ninh. Bất chấp cáo buộc từ Mỹ và Israel rằng Iran đang âm thầm phát triển vũ khí hạt nhân, Tehran nhiều lần khẳng định chương trình hạt nhân của nước này hoàn toàn phục vụ mục đích dân sự.
Viễn cảnh khôi phục thỏa thuận hạt nhân 2015 hiện đang đối mặt với thách thức nghiêm trọng hơn bao giờ hết. Trong khi đó, các bên liên quan đang chuẩn bị cho cuộc đàm phán mới tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, để thảo luận về tương lai của thỏa thuận hạt nhân.
Để có thể khôi phục thỏa thuận hạt nhân, các bên cần phải có những bước đi cụ thể và nghiêm túc để thực hiện các cam kết của mình. Iran cần phải giảm bớt việc làm giàu uranium và cho phép các thanh tra quốc tế tiếp cận các cơ sở hạt nhân của mình. Trong khi đó, các nước châu Âu cần phải có những biện pháp cụ thể để đảm bảo rằng Iran sẽ nhận được những lợi ích kinh tế xứng đáng nếu nước này tuân thủ các cam kết của mình.
Chỉ khi có được sự đồng thuận và cam kết từ tất cả các bên liên quan, thỏa thuận hạt nhân 2015 mới có thể được khôi phục và tình hình xung quanh chương trình hạt nhân của Iran mới có thể được ổn định.
