Thương mại điện tử (TMĐT) đang ngày càng khẳng định vị trí của mình trong nền kinh tế số của Việt Nam. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của lĩnh vực này cũng đặt ra những thách thức không nhỏ về mặt pháp lý và quản lý.
Theo số liệu từ Metric.vn, trong quý I năm 2025, tổng giá trị giao dịch trên bốn sàn TMĐT hàng đầu tại Việt Nam đã đạt khoảng 101.400 tỷ đồng, tăng hơn 42% so với cùng kỳ năm 2024. Điều này không chỉ cho thấy sự tăng trưởng nhanh chóng của TMĐT mà còn phản ánh nhu cầu tiêu dùng trực tuyến đang gia tăng mạnh mẽ.
Dù vậy, bên cạnh sự sôi động của TMĐT, vẫn tồn tại những lỗ hổng pháp lý và sự lỏng lẻo trong kiểm soát hàng hóa. Khung pháp lý hiện hành chưa thể bao quát đầy đủ các mô hình TMĐT đa dạng, gây ra khó khăn trong việc kiểm soát hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ, thất thu thuế và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Cả người bán hàng online và người tiêu dùng đều gặp phải những khó khăn khi thực hiện giao dịch trên các sàn TMĐT. Người bán hàng online phải đối mặt với vấn đề về khách hàng “bom hàng” hoặc bị đối thủ chơi xấu, trong khi người tiêu dùng gặp phải vấn đề về chất lượng hàng hóa và khó khăn trong việc khiếu nại.
Lawyer Trịnh Hữu Đức, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, nhấn mạnh rằng luật không chỉ nhằm mục đích siết chặt mà còn để tháo gỡ rào cản, thúc đẩy TMĐT phát triển có trách nhiệm, minh bạch và bền vững. Dự thảo Luật TMĐT năm 2025 sẽ đặt ra cơ chế buộc các nền tảng, sàn giao dịch phải minh bạch thuật toán, tiêu chí hiển thị sản phẩm, tránh “thao túng” thị trường.
Để giải quyết những lỗ hổng pháp lý và quản lý trong TMĐT, sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan là điều kiện tiên quyết. Các nền tảng TMĐT cần chủ động minh bạch thông tin, chịu trách nhiệm kiểm soát nguồn gốc hàng hóa, nâng cao chất lượng dịch vụ và xử lý hiệu quả các khiếu nại của người tiêu dùng.
Công nghệ sẽ đóng một vai trò then chốt trong việc truy xuất nguồn gốc hàng hóa bằng các giải pháp trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ blockchain và các hệ thống đánh giá uy tín người bán. Đồng thời, việc truyền thông và giáo dục người tiêu dùng cần được tăng cường để nâng cao nhận thức về rủi ro cũng như quyền lợi của mình trên môi trường số.
Nhiều doanh nghiệp bày tỏ mong muốn Nhà nước hỗ trợ, hướng dẫn rõ ràng trong đăng ký kinh doanh, kê khai thuế, minh bạch thông tin, tạo môi trường công bằng, giúp các đơn vị uy tín cạnh tranh sòng phẳng với các mô hình bán hàng chộp giật, lợi dụng kẽ hở luật pháp.
TMĐT vẫn là động lực lớn của kinh tế số Việt Nam. Nhưng để “chợ ảo” thực sự an toàn, phát triển bền vững, cần sự nhập cuộc đồng bộ giữa luật pháp, sàn TMĐT, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Mỗi lỗ hổng cần nhanh chóng được lấp đầy để TMĐT Việt Nam tiếp tục bứt phá và bảo vệ quyền lợi mọi bên tham gia.
Metric.vn là một trong những đơn vị cung cấp giải pháp phân tích thị trường TMĐT hàng đầu tại Việt Nam. Thông tin từ Metric.vn giúp các doanh nghiệp và nhà nghiên cứu thị trường có cái nhìn sâu sắc về tình hình TMĐT.
Luật sư Trịnh Hữu Đức, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, là một chuyên gia pháp lý trong lĩnh vực TMĐT. Những chia sẻ của ông giúp làm sáng tỏ những vấn đề pháp lý liên quan đến TMĐT.
Cổng thông tin điện tử Chính phủ Việt Nam cung cấp thông tin chính thức về các chính sách và quy định pháp luật liên quan đến TMĐT tại Việt Nam.
