Ngày 17/7, chị N., 38 tuổi, ở Hà Nội, đã nhận được một cuộc điện thoại từ một người tự xưng là nhân viên giao hàng. Người này thông báo rằng chị có một đơn hàng và yêu cầu chị chuyển khoản 10.000 đồng. Sau đó, đối tượng đã hướng dẫn chị hủy đăng ký hội viên giao hàng và chuyển khoản nhầm. Khi chị thực hiện theo hướng dẫn, tài khoản của chị đã bị trừ 1,5 tỷ đồng.

Thủ đoạn trên là một hồi chuông cảnh báo về một loại tội phạm mạng đang tiến hóa rất nhanh, hoạt động có tổ chức, và len lỏi vào từng giao dịch thương mại điện tử. Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho rằng điểm nguy hiểm nhất của chiêu lừa ‘shipper giả’ nằm ở chỗ các đối tượng không hành động theo những kịch bản cũ kỹ, sơ sài như trước đây, mà liên tục biến đổi cách tiếp cận, đánh thẳng vào tâm lý tin tưởng của người dùng.

Các đối tượng xấu luôn tìm cách bắt kịp hành vi mua sắm trực tuyến của người dân để giăng bẫy, từ giả danh nhân viên giao hàng đến giả mạo tổng đài chăm sóc khách hàng, gửi đường link tra cứu đơn hàng hay thậm chí giả dạng sàn thương mại điện tử. Điều khiến người bị hại dễ mắc lừa chính là việc dữ liệu đơn hàng, từ tên, địa chỉ, số điện thoại, đến giá trị món hàng, hoàn toàn trùng khớp với đơn thật mà họ đang chờ nhận.

Thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định, nhiều người chủ quan nghĩ rằng vài chục nghìn đồng không đáng kể, nhưng thực chất, đó là cái bẫy mở cửa cho tội phạm công nghệ cao. Đường link hoặc mã QR mà đối tượng gửi tới thường chứa mã độc, cài vào điện thoại để chiếm quyền điều khiển ứng dụng ngân hàng. Hoặc nguy hiểm hơn, các trang web giả mạo yêu cầu nhập OTP, thực chất là hành vi ủy quyền vô tình cho kẻ gian rút toàn bộ tiền trong tài khoản.

Vấn nạn rò rỉ dữ liệu cá nhân là một vấn đề nghiêm trọng. Thông tin cá nhân của người dùng không còn an toàn như nhiều người tưởng. Dữ liệu bị rò rỉ từ 3 nguồn chính: Nội bộ các sàn thương mại điện tử hoặc đơn vị vận chuyển; các website và ứng dụng kém bảo mật nơi người dùng vô tình để lại thông tin; thị trường mua bán ‘data rác’ diễn ra công khai trên mạng xã hội.

Với vài trăm nghìn đồng, các nhóm lừa đảo có thể sở hữu hàng nghìn bộ dữ liệu chi tiết, từ đó dựng lên câu chuyện lừa đảo khớp tới 90-100% sự thật, khiến người nhận tin tưởng gần như tuyệt đối. Khi niềm tin bị khai thác làm công cụ gây án, mọi cảnh báo chung chung trở nên vô nghĩa nếu không có kỹ năng phòng vệ cụ thể.

Trước thực trạng này, Thượng tá Hiếu khuyến cáo người dùng cần cảnh giác và tự bảo vệ mình. Người dùng cần nhớ nguyên tắc cơ bản: Không chuyển tiền trước cho shipper lạ, không bấm vào đường link hoặc quét QR từ tin nhắn không rõ nguồn gốc, không cung cấp mã OTP hay mật khẩu ngân hàng cho bất kỳ ai. Hãy kiểm tra đơn hàng trực tiếp trên ứng dụng chính thức, ưu tiên thanh toán khi nhận hàng và bật bảo mật đa lớp cho tài khoản ngân hàng.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Tội phạm học cũng chia sẻ về một vấn đề đáng lo hơn, là nhóm bị tội phạm nhắm đến nhiều nhất chính là học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi, vốn thành thạo công nghệ nhưng thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin. Việc giáo dục kỹ năng tự vệ số cần được triển khai khẩn cấp, bài bản, như một môn học bắt buộc trong trường học và cộng đồng, để thế hệ trẻ có thể tự bảo vệ mình trước những kịch bản lừa đảo tinh vi ngày càng xuất hiện dày đặc.

Trường Đại học Quy Nhơn vừa công bố thông tin tuyển sinh năm 2025 cùng các chính sách ưu đãi dành cho sinh viên theo học các ngành công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, an toàn và an ninh mạng. Theo đó, sinh viên các ngành này sẽ được hưởng nhiều chính sách ưu đãi như hỗ trợ học phí, học bổng, cơ hội thực tập và phát triển nghề nghiệp tại địa phương, trong nước và quốc tế.

Đề án phát triển nguồn nhân lực công nghệ cao tỉnh Bình Định (nay là tỉnh Gia Lai) giai đoạn 2025-2030, đặt mục tiêu đào tạo ít nhất 7.500 kỹ sư, cử nhân và chuyên gia trình độ cao, đáp ứng nhu cầu phát triển công nghiệp công nghệ cao tại Việt Nam. Trường Đại học Quy Nhơn được giao vai trò chủ lực thực hiện đề án, với hệ thống phòng thí nghiệm công nghệ bán dẫn dùng chung được đầu tư lên đến 120 tỷ đồng – một trong những phòng thí nghiệm hiện đại nhất khu vực miền Trung – Tây Nguyên, phục vụ công tác đào tạo và nghiên cứu chuyên sâu.

4 ngành về công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, an toàn và an ninh mạng đào tạo tại QNU theo đề án, bao gồm: Kỹ thuật điện tử – viễn thông (Chuyên ngành Thiết kế vi mạch); Vật lý kỹ thuật (Chuyên ngành Công nghệ gia công, đóng gói và kiểm thử vi mạch); Trí tuệ nhân tạo; Công nghệ thông tin (Chuyên ngành An toàn – an ninh mạng). Sinh viên theo học các ngành học này sẽ được hưởng các chính sách ưu đãi, cơ hội việc làm như: Hỗ trợ tài chính, học phí, chính sách học bổng, cơ hội thực tập, phát triển nghề nghiệp tại địa phương, trong nước và quốc tế.

Cụ thể, sinh viên được vay vốn tín dụng từ Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh để đóng học phí và được tỉnh Gia Lai hỗ trợ 100% lãi suất trong suốt thời gian học. Đặc biệt, nếu cam kết làm việc tại tỉnh tối thiểu 3 năm sau khi tốt nghiệp, sinh viên sẽ được tỉnh chi trả toàn bộ học phí. Ngoài ra, những sinh viên có kết quả học tập xếp loại Khá trở lên sẽ được nhận học bổng khuyến khích học tập của QNU trị giá bằng hoặc cao hơn mức học phí đã đóng. Bên cạnh đó, sinh viên còn có cơ hội được xét chọn nhận học bổng tài trợ từ các doanh nghiệp đối tác của nhà trường, cũng như học bổng Vallet trị giá hơn 30 triệu đồng mỗi năm nếu đáp ứng đủ tiêu chuẩn.

Theo lãnh đạo nhà trường, không chỉ được hỗ trợ tài chính, sinh viên còn được ưu tiên chỗ ở tại ký túc xá và được thực hành, nghiên cứu với hệ thống thiết bị hiện đại tại phòng thí nghiệm công nghệ cao trị giá 120 tỷ đồng. Nhà trường có đội ngũ giảng viên và nghiên cứu viên trình độ cao, cùng các nhóm nghiên cứu mạnh, tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên phát triển chuyên môn.

Sinh viên còn được thực tập tại các công ty công nghệ hàng đầu như FPT Software, TMA Solutions, FUJINET…, có cơ hội làm cộng tác viên được trả lương, và được ưu tiên tuyển dụng theo chính sách của tỉnh với mức thu nhập hấp dẫn. Những chính sách này không chỉ tạo điều kiện học tập thuận lợi mà còn mở ra triển vọng nghề nghiệp rộng mở cho sinh viên sau khi ra trường.

Tỉnh Gia Lai (mới) đang từng bước khẳng định vai trò tiên phong trong lĩnh vực công nghệ cao khi chính thức triển khai Đề án phát triển nguồn nhân lực trong các lĩnh vực công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, an toàn và an ninh mạng. Đây là một trong những chiến lược trọng điểm của tỉnh nhằm đón đầu xu hướng chuyển đổi số và phát triển công nghiệp công nghệ cao trên cả nước.

Với vai trò chủ lực trong đề án, Trường Đại học Quy Nhơn đang từng bước khẳng định vị thế là trung tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao khu vực miền Trung – Tây Nguyên. Việc triển khai đề án không chỉ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đại học mà còn đáp ứng nhu cầu phát triển của nền kinh tế số và hội nhập quốc tế.

Lừa đảo qua mạng xã hội đang trở thành một vấn đề ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt là khi kẻ gian lợi dụng tâm lý nóng vội của người tiêu dùng trong việc “săn” giá rẻ vào phút chót. Một trong những thủ đoạn phổ biến của các đối tượng lừa đảo là tạo ra các fanpage giả mạo trên mạng xã hội, thậm chí có tích xanh để tạo lòng tin, nhằm mục đích lừa đảo người dùng.

Các fanpage giả mạo này thường đăng tải chương trình du lịch gần giống với những gì cơ sở chính thống cung cấp, nhưng với giá cả hấp dẫn hơn. Để hoàn thành giao dịch, họ yêu cầu khách hàng chuyển cọc trước 50%. Sau đó, họ gửi mã đặt phòng giả và cắt đứt liên lạc với nạn nhân. Quá trình này được thực hiện một cách chuyên nghiệp, khiến nhiều người tiêu dùng dễ dàng bị lừa.

Các đối tượng lừa đảo thường sao chép nội dung bài đăng, hình ảnh và quy trình đặt phòng, thanh toán từ trang chính thống. Họ cũng chạy quảng cáo trên Facebook với nội dung hấp dẫn, đánh vào tâm lý ham rẻ của người dùng. Khi giao dịch xong, họ thông báo rằng phòng đã hết và hướng dẫn nạn nhân liên hệ với “kế toán” để được hoàn tiền. Tuy nhiên, khi khách hàng gọi, họ yêu cầu cung cấp thông tin tài khoản hoặc gửi link thanh toán qua cổng trung gian như VnPay để tạo cảm giác hợp lệ.

Điều này đã dẫn đến nhiều trường hợp người dùng bị lừa mất thêm tiền hoặc lộ dữ liệu tài chính. Sự lo lắng muốn lấy lại tiền đã khiến họ làm theo yêu cầu của đối tượng, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Chỉ khi nghi ngờ hoặc không liên lạc được với “bên đặt phòng”, nạn nhân mới gọi đến hotline chính thức của khách sạn để xác minh, nhưng lúc đó thường đã quá muộn.

Để nhận biết và phòng tránh các fanpage lừa đảo, người dùng cần chú ý đến các dấu hiệu như tương tác bất thường (nhiều lượt thích nhưng ít hoặc không có bình luận thật), thông tin ‘Giới thiệu’ không rõ ràng (do nước ngoài quản lý hoặc mới lập) và số điện thoại không khớp với website chính thức. Ngoài ra, người dùng nên kiểm tra mục ‘Tính minh bạch của Trang’ để xem người quản lý trang và lịch sử đổi tên fanpage. Điều này có thể giúp họ tránh xa những kẻ lừa đảo và bảo vệ thông tin tài chính của mình.

Như vậy, việc tỉnh táo và cẩn thận khi sử dụng mạng xã hội để đặt phòng hoặc mua sắm là rất quan trọng. Người dùng cần nâng cao cảnh giác và không ham rẻ để tránh trở thành nạn nhân của những kẻ lừa đảo.