Với sự phát triển không ngừng của công nghệ vũ trụ trên toàn cầu, Việt Nam có cơ hội để vươn lên và khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đó, việc chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học là vô cùng quan trọng. Các chuyên gia quốc tế đã nhấn mạnh điều này dựa trên kinh nghiệm phát triển khoa học không gian ở các nước tiên tiến.

Tại tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức, TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Xuất phát từ việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân, các nhà khoa học đã linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời. Quá trình này không chỉ giúp các nhà khoa học tại Saclay mở rộng lĩnh vực nghiên cứu mà còn tạo ra những ứng dụng thực tiễn trong công nghệ vũ trụ.

TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển. Việc này không chỉ thúc đẩy sự hợp tác giữa các nhà nghiên cứu và doanh nghiệp mà còn giúp đẩy nhanh quá trình thương mại hóa các sản phẩm công nghệ. Với kinh nghiệm của mình, TS Quang cho rằng Việt Nam cần đẩy mạnh việc chia sẻ mã nguồn mở và hợp tác công – tư để phát triển lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), lại cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người, đặc biệt là đội ngũ trí thức trẻ năng động và sáng tạo. Vì vậy, để thu hút nhân tài, Việt Nam cần tạo một môi trường thông thoáng và tự do cho các nhà nghiên cứu, cho phép họ được làm việc và cống hiến một cách hiệu quả.

Ông Hiền cũng cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có. Do đó, Việt Nam không nên đầu tư dàn trải mà cần tập trung vào những lĩnh vực có thế mạnh và tiềm năng phát triển. TS Quang cũng đồng ý với quan điểm này và nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam, và đây là một lĩnh vực cần được quan tâm và đầu tư trong thời gian tới.

Tổng kết lại, để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ, Việt Nam cần chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế, tạo môi trường tự do cho nhà khoa học, và đầu tư đúng trọng tâm. Với sự kết hợp của các yếu tố này, Việt Nam có thể khai thác tối đa tiềm năng của mình và tạo ra những bước tiến đáng kể trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Ngày 24 tháng 7, Báo Tiền Phong đã tổ chức một buổi tọa đàm với chủ đề ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’. Sự kiện này nhằm mục đích khẳng định vai trò và vị thế của ngành công nghệ vũ trụ trong thời đại hiện nay, đồng thời nhận diện những thách thức và khó khăn mà ngành này đang đối mặt.

Tại buổi tọa đàm, Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, đã phát biểu rằng trong thế kỷ XXI, công nghệ vũ trụ không còn là lĩnh vực giới hạn trong các chương trình khám phá không gian của một số ít quốc gia. Thay vào đó, ngành công nghệ này đã trở thành một trụ cột chiến lược của nhiều nền kinh tế hiện đại, với các ứng dụng thiết thực trong đời sống hàng ngày như dự báo thời tiết, phòng chống thiên tai, viễn thông, nông nghiệp thông minh, giám sát môi trường, quy hoạch đô thị, logistics, cũng như trong lĩnh vực an ninh – quốc phòng.

Ông Sưởng cũng nhấn mạnh vai trò của công nghệ vũ trụ bằng cách dẫn báo cáo mới nhất của Space Foundation, theo đó kinh tế vũ trụ toàn cầu năm 2024 đã đạt gần 613 tỷ USD và dự kiến sẽ vượt mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Kết quả này cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng và tiềm năng to lớn của ngành công nghệ vũ trụ. Mặc dù công nghệ vũ trụ tại Việt Nam còn ở giai đoạn đầu phát triển, nhưng theo ông Sưởng, Việt Nam đã có những bước đi quan trọng.

Ông tin rằng với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng nỗ lực của các cơ quan, doanh nghiệp và đội ngũ khoa học công nghệ, Việt Nam hoàn toàn có thể từng bước làm chủ công nghệ vũ trụ. Điều này sẽ giúp đất nước đóng góp thiết thực vào sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh và nâng cao vị thế trên trường quốc tế.

Trong buổi tọa đàm, các chuyên gia đã thảo luận về những cơ hội và thách thức trong phát triển công nghệ vũ trụ tại Việt Nam. Họ cũng đưa ra đề xuất về các cơ chế chính sách và mô hình hợp tác hiệu quả nhằm thúc đẩy hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, với sự tham gia mạnh mẽ của lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Các chuyên gia và khách mời tại buổi tọa đàm cũng nhấn mạnh rằng việc phát triển công nghệ vũ trụ tại Việt Nam cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu khoa học. Đồng thời, cần có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích để thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghệ này.

Buổi tọa đàm đã kết thúc với một thông điệp rõ ràng rằng công nghệ vũ trụ không chỉ là một lĩnh vực nghiên cứu mà còn là một động lực phát triển mới cho kinh tế – xã hội của Việt Nam. Với sự nỗ lực và phối hợp của tất cả các bên liên quan, Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được những thành tựu quan trọng trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ trong tương lai.