Thế giới đang chuyển dịch mạnh mẽ sang năng lượng tái tạo, trong đó điện gió ngoài khơi là nguồn năng lượng sạch được nhiều quốc gia chú trọng. Việt Nam với đường bờ biển dài, có nhiều tiềm năng phát triển điện gió ngoài khơi. Theo đánh giá của các chuyên gia, Việt Nam có thể trở thành một trong những nước đi đầu trong lĩnh vực này.

Để thúc đẩy sự phát triển của điện gió ngoài khơi, Ngân hàng Thế giới (World Bank) đã đưa ra khuyến nghị về lộ trình hai giai đoạn trong quá trình phân bổ quyền đầu tư vào lĩnh vực này tại Việt Nam. Lộ trình này được xem là phù hợp với điều kiện của Việt Nam và có thể áp dụng cho các dự án điện gió ngoài khơi trong tương lai.

Giai đoạn đầu tiên được gọi là “Cửa sổ mở” (open door). Trong giai đoạn này, các nhà đầu tư sẽ tự đề xuất khu vực khảo sát phù hợp với điều kiện kỹ thuật và tài chính của mình. Nhà nước sẽ xem xét các đề xuất này dựa trên tiêu chí rõ ràng về năng lực tài chính, kinh nghiệm kỹ thuật và khả năng triển khai dự án. Giai đoạn này cho phép các nhà đầu tư có cơ hội đề xuất các dự án điện gió ngoài khơi và thể hiện ý tưởng của mình.

Giai đoạn thứ hai được gọi là “Đấu thầu cạnh tranh” (competitive auction). Sau khi đã xây dựng quy hoạch không gian biển và hạ tầng truyền tải phù hợp, Nhà nước sẽ tổ chức đấu thầu các khu vực cụ thể. Các nhà đầu tư sẽ tham gia đấu thầu và Nhà nước sẽ lựa chọn nhà đầu tư có đề xuất giá điện thấp nhất kèm điều kiện kỹ thuật phù hợp. Giai đoạn này sẽ giúp đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh giữa các nhà đầu tư và giúp giảm giá thành của điện gió ngoài khơi.

Áp dụng lộ trình hai giai đoạn này, Việt Nam có thể tận dụng được lợi thế của điện gió ngoài khơi và thu hút được các nhà đầu tư có năng lực và kinh nghiệm. Đồng thời, Nhà nước cũng có thể đảm bảo được sự minh bạch và công bằng trong quá trình phân bổ quyền đầu tư vào lĩnh vực này. Việc phát triển điện gió ngoài khơi không chỉ giúp Việt Nam đa dạng hóa nguồn năng lượng, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch mà còn góp phần vào việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Để triển khai lộ trình này, Việt Nam cần xây dựng các quy định pháp luật và cơ chế chính sách cụ thể, rõ ràng và phù hợp. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các nhà đầu tư và các chuyên gia để đảm bảo rằng quá trình phát triển điện gió ngoài khơi được thực hiện một cách hiệu quả và bền vững.

Nhìn chung, lộ trình hai giai đoạn do World Bank khuyến nghị có thể giúp Việt Nam phát triển điện gió ngoài khơi một cách hiệu quả và bền vững. Với sự chuẩn bị và thực hiện tốt, Việt Nam có thể trở thành một trong những nước đi đầu trong lĩnh vực điện gió ngoài khơi và góp phần vào việc xây dựng một tương lai năng lượng sạch và bền vững cho đất nước.

Việt Nam đang là một trong những quốc gia có tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo lớn, đặc biệt là điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam cần được hoàn thiện để thu hút đầu tư và đảm bảo sự phát triển bền vững.

Theo các chuyên gia, Việt Nam có tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW, với số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Về điện gió, Việt Nam có tiềm năng điện gió lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW. Tuy nhiên, các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo đang phân tán ở nhiều luật, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành.

Các rào cản khác bao gồm cơ chế đấu thầu, giá điện, hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và hay thay đổi, khiến rủi ro tài chính tăng cao. Hệ thống truyền tải chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo. Điều này đang trở thành điểm nghẽn kìm hãm dòng vốn, trì hoãn hàng loạt dự án và gia tăng rủi ro chính sách đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Nhìn ra thế giới, các quốc gia như Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm, tạo nên bước ngoặt chiến lược cho quá trình chuyển dịch. Luật không chỉ đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường, mà còn là lời cam kết dài hạn của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp.

Các chuyên gia cho rằng, cần phải tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo, vừa bảo đảm nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch, vừa thúc đẩy cạnh tranh minh bạch, chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cần đưa ra quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng.

TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam nhận định, việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cũng cho rằng, việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết, giúp giải quyết những bất cập, chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không những giải quyết bài toán chính sách mà còn là hiện thực hoá quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.

Như vậy, việc hoàn thiện hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam là một bước đi quan trọng để đạt được mục tiêu phát triển bền vững và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Với sự quan tâm và ủng hộ của các chuyên gia, doanh nghiệp và cơ quan quản lý, hy vọng rằng Luật Năng lượng tái tạo sẽ sớm được ban hành và có hiệu lực, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của năng lượng tái tạo tại Việt Nam.