Não bộ – Kinhtekhoinghiep.com https://kinhtekhoinghiep.com Nơi kết nối cộng đồng khởi nghiệp Việt Nam, cùng nhau xây dựng tương lai! Sun, 28 Sep 2025 15:10:51 +0000 vi hourly 1 https://wordpress.org/?v=6.7.2 https://cloud.linh.pro/news/2025/08/kinhtekhoinghiep.svg Não bộ – Kinhtekhoinghiep.com https://kinhtekhoinghiep.com 32 32 Nuôi cháu giúp người già giảm nguy cơ sa sút trí tuệ https://kinhtekhoinghiep.com/nuoi-chau-giup-nguoi-gia-giam-nguy-co-sa-sut-tri-tue/ Sun, 28 Sep 2025 15:10:49 +0000 https://kinhtekhoinghiep.com/nuoi-chau-giup-nguoi-gia-giam-nguy-co-sa-sut-tri-tue/

Nghiên cứu mới công bố trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (JAMA) chỉ ra rằng việc nuôi dạy cháu có thể mang lại nhiều lợi ích tích cực cho não bộ của ông bà. Cụ thể, những người lớn tuổi từ 50 đến 79 tuổi tham gia vào hoạt động chăm sóc cháu ở mức độ vừa phải hàng tuần có thể giảm tới 24% nguy cơ mắc phải tình trạng sa sút trí tuệ.

Từ lâu, nhiều ông bà vẫn xem việc chăm cháu là niềm vui tuổi già. (Ảnh: Pexels)
Từ lâu, nhiều ông bà vẫn xem việc chăm cháu là niềm vui tuổi già. (Ảnh: Pexels)

Các nhà nghiên cứu giải thích rằng việc chăm sóc trẻ nhỏ đòi hỏi người lớn tuổi phải tích cực tham gia vào các hoạt động như trò chuyện, chơi đùa với cháu. Điều này tạo nên sự vận động não bộ đều đặn và hiệu quả. Việc dành thời gian cho cháu không chỉ giúp người lớn tuổi giữ gìn trí nhớ mà còn giúp họ cập nhật và tiếp cận thế giới hiện đại. Nhiều người cao tuổi đã học cách sử dụng công nghệ để tăng cường tương tác với cháu, chẳng hạn như bật các cuộc gọi video, tra cứu thông tin trên mạng, hoặc cùng hát theo các bài hát phổ biến trên mạng xã hội. Những hành động này có tác dụng kích hoạt nhiều vùng khác nhau của não bộ.

Không chỉ mang lại tác động tích cực về mặt nhận thức, việc chăm sóc cháu còn giúp xua tan cảm giác cô đơn – một yếu tố nguy cơ lớn dẫn đến trầm cảm và suy giảm chức năng não ở người cao tuổi. Khi ông bà cảm thấy mình còn vai trò trong gia đình, còn được yêu thương và nhờ cậy, họ có xu hướng sống tích cực và lạc quan hơn.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng việc chăm cháu quá nhiều, đặc biệt khi vượt quá 40 giờ mỗi tuần, có thể tạo ra áp lực thể chất và tâm lý không mong muốn. Điều quan trọng là duy trì việc chăm sóc các cháu ở mức độ vừa phải, xem như một hoạt động tăng cường kết nối xã hội và kích thích não bộ, thay vì để nó trở thành một gánh nặng. Người già cũng cần có thời gian nghỉ ngơi và tĩnh dưỡng để đảm bảo sức khỏe thể chất và tinh thần.

Như vậy, việc chăm sóc cháu không chỉ là một trách nhiệm gia đình mà còn có thể là một hoạt động có lợi cho sức khỏe não bộ và tinh thần của người lớn tuổi. Để đạt được hiệu quả tích cực, người cao tuổi và các thành viên trong gia đình cần sắp xếp và cân bằng thời gian hợp lý, đảm bảo việc chăm sóc trẻ nhỏ không gây ra áp lực mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho mọi thành viên.

]]>
Người tự kỷ có thể gặp khó khăn vận động và đi lại như thế nào? https://kinhtekhoinghiep.com/nguoi-tu-ky-co-the-gap-kho-khan-van-dong-va-di-lai-nhu-the-nao/ Sun, 07 Sep 2025 12:25:10 +0000 https://kinhtekhoinghiep.com/nguoi-tu-ky-co-the-gap-kho-khan-van-dong-va-di-lai-nhu-the-nao/

Khả năng phổ biến của Rối loạn Phổ tự kỷ (ASD) là một tình trạng phát triển thần kinh phức tạp đặc trưng bởi sự khác biệt trong sự phát triển và chức năng của não, ảnh hưởng đến hành vi, giao tiếp và tương tác xã hội. Một khía cạnh ít được biết đến của bệnh tự kỷ là tác động của nó đến dáng đi, hoặc cách một người đi. Nghiên cứu gần đây đã làm sáng tỏ các kiểu dáng đi độc đáo thể hiện bởi những người mắc bệnh tự kỷ, điều này có thể có ý nghĩa quan trọng đối với cuộc sống hàng ngày của họ. Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê về Rối loạn Tâm thần hiện đã công nhận một ‘dáng đi kỳ lạ’ như một đặc điểm chẩn đoán hỗ trợ của bệnh tự kỷ. Sự công nhận này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu và giải quyết sự khác biệt về dáng đi ở những người mắc bệnh tự kỷ.

Toe-walking can be a sign of autism. (towfiqu barbhuiya/Canva)
Toe-walking can be a sign of autism. (towfiqu barbhuiya/Canva)

Nghiên cứu đã xác định một số kiểu dáng đi riêng biệt trong số những người tự kỷ, bao gồm đi trên mũi chân, đi hướng vào trong và đi hướng ra ngoài. Những khác biệt này có thể được quy cho sự khác nhau trong sự phát triển của não, đặc biệt là ở các khu vực như hạch nền và tiểu não. Các nghiên cứu cũng đã tiết lộ những khác biệt tinh tế hơn về dáng đi, bao gồm tốc độ đi chậm hơn, bước chân rộng hơn và thời gian đứng lâu hơn. Những người tự kỷ thể hiện sự khác biệt đáng kể về chiều dài bước chân, tốc độ và nhịp đi. Những khác biệt về dáng đi này thường đi kèm với các khác biệt vận động khác, chẳng hạn như các vấn đề về thăng bằng và phối hợp.

Basal ganglia (in red) in a human brain. (janulla from Getty Images/Canva)
Basal ganglia (in red) in a human brain. (janulla from Getty Images/Canva)

Nguyên nhân của sự khác biệt về dáng đi trong bệnh tự kỷ là đa dạng và liên quan đến sự phát triển của não, đặc biệt là ở các khu vực chịu trách nhiệm về kiểm soát vận động và phối hợp. Mặc dù một số nhà nghiên cứu đã đề xuất rằng sự khác biệt về dáng đi có thể do sự phát triển chậm trễ, nghiên cứu chỉ ra rằng những khác biệt này tồn tại trong suốt cuộc đời và có thể trở nên rõ ràng hơn theo tuổi tác.

Các bác sĩ lâm sàng thực hiện một cách tiếp cận cá nhân hóa để quản lý sự khác biệt về dáng đi, tập trung vào các tác động chức năng trong cuộc sống hàng ngày. Hỗ trợ có thể cần thiết nếu sự khác biệt về dáng đi dẫn đến tăng nguy cơ ngã, khó tham gia vào các hoạt động thể chất hoặc hậu quả về thể chất như căng thẳng cơ bắp hoặc đau đớn. Các can thiệp dựa trên cộng đồng, chẳng hạn như các chương trình thể thao hoặc khiêu vũ, có thể giúp những người tự kỷ phát triển kỹ năng vận động và cải thiện khả năng di chuyển của họ.

Khi nghiên cứu tiếp tục khám phá những phức tạp của dáng đi tự kỷ, điều cần thiết là phải nhận ra tầm quan trọng của việc chấp nhận và hỗ trợ các phong cách di chuyển cá nhân. Bằng cách thúc đẩy các mô hình hỗ trợ dựa trên cộng đồng và hỗ trợ cơ bản cho trẻ em tự kỷ, chúng ta có thể tạo ra một môi trường hòa nhập và trao quyền hơn, cho phép những người mắc bệnh tự kỷ phát triển mạnh.

Hiệp hội Tự kỷ đang tích cực đưa ra các thông tin mới nhất về nghiên cứu này cũng như hỗ trợ cho những người mắc phải căn bệnh này.

]]>
Hội chứng ngủ quái vật: Rối loạn thần kinh khiến người bệnh ngủ 16 tiếng mỗi ngày https://kinhtekhoinghiep.com/hoi-chung-ngu-quai-vat-roi-loan-than-kinh-khien-nguoi-benh-ngu-16-tieng-moi-ngay/ Wed, 20 Aug 2025 02:09:04 +0000 https://kinhtekhoinghiep.com/hoi-chung-ngu-quai-vat-roi-loan-than-kinh-khien-nguoi-benh-ngu-16-tieng-moi-ngay/

Hội chứng Kleine-Levin, một tình trạng thần kinh hiếm gặp, đã thu hút sự quan tâm của cộng đồng y học quốc tế do các triệu chứng đặc trưng và ảnh hưởng của nó đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. còn được gọi là hội chứng nàng ngủ hoặc hội chứng ngủ gia đình, tình trạng này gây ra các giai đoạn ngủ dài bất thường, kéo dài từ 16 đến 20 giờ mỗi ngày. Theo thống kê, hội chứng này ảnh hưởng đến một đến năm người trên một triệu dân, với tỷ lệ mắc cao hơn ở người Do Thái Ashkenazi. Tính đến nay, chỉ có khoảng 500 trường hợp được báo cáo trên các tạp chí y học chuyên ngành.

The exact cause of KLS is unknown, although researchers suggest that it may be genetic or the result of an illness or injury that damages the hypothalamus.
The exact cause of KLS is unknown, although researchers suggest that it may be genetic or the result of an illness or injury that damages the hypothalamus.

Mặc dù 70% người mắc hội chứng này là nam giới, nhưng tình trạng này không phân biệt giới tính và có thể ảnh hưởng đến cả nam và nữ. Các triệu chứng thường xuất hiện ở giai đoạn vị thành niên sớm và kéo dài trung bình 14 năm. Hội chứng Kleine-Levin được xếp vào nhóm rối loạn quá mức ngủ, cùng với chứng ngủ gật. Một đợt bùng phát của hội chứng này được định nghĩa là các triệu chứng kéo dài ít nhất hai ngày, trung bình kéo dài khoảng 10 ngày nhưng có thể kéo dài hàng tuần. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân có thể ngủ liên tục tới 70 ngày.

Episodes average around 10 days but can last for several weeks.
Episodes average around 10 days but can last for several weeks.

Trong các đợt bùng phát, người bệnh thường trải qua tình trạng đói dữ dội, ảo giác và ham muốn tình dục cao. Các triệu chứng khác của hội chứng Kleine-Levin bao gồm buồn drowsiness cực độ, tăng cảm giác thèm ăn, tăng cân, thay đổi hành vi, lo lắng hoặc trầm cảm và mất trí nhớ. Các đợt bùng phát có thể xảy ra đột ngột, làm tăng nguy cơ chấn thương nếu bệnh nhân vận hành xe cơ giới hoặc máy móc. Vì vậy, người mắc hội chứng này được khuyên ở nhà trong một môi trường an toàn trong các đợt bùng phát để đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh.

Đến nay, nguyên nhân chính xác của hội chứng Kleine-Levin vẫn chưa được biết rõ. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho rằng tình trạng này có thể do di truyền hoặc do một căn bệnh hoặc chấn thương gây tổn thương vùng dưới đồi, phần não chịu trách nhiệm điều chỉnh giấc ngủ. Một số trường hợp có thể được kích hoạt bởi nhiễm trùng, sử dụng chất, sang chấn đầu, gắng sức thể chất hoặc căng thẳng. Trí nhớ của bệnh nhân trong các đợt bùng phát bị hạn chế. Họ có thể thực hiện các hành động cơ bản như ăn và sử dụng nhà vệ sinh, nhưng gặp khó khăn với các chức năng thể chất ngoài các hành vi cơ bản này do sự mệt mỏi cực độ.

Điều trị hội chứng Kleine-Levin bao gồm các loại thuốc như lithium, steroid và thuốc kích thích để giảm tần suất, thời gian và mức độ nghiêm trọng của các đợt bùng phát. Trị liệu tâm lý cũng thường được khuyến nghị cùng với các phương pháp điều trị này để giúp bệnh nhân kiểm soát các triệu chứng như ham muốn tình dục quá mức, lo lắng và trầm cảm. Qua đó, mục tiêu của điều trị là cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân và giúp họ thích nghi với tình trạng của mình một cách tốt nhất có thể.

]]>
Uống cà phê vào chiều có thể làm giảm chất lượng giấc ngủ https://kinhtekhoinghiep.com/uong-ca-phe-vao-chieu-co-the-lam-giam-chat-luong-giac-ngu/ Thu, 07 Aug 2025 20:45:37 +0000 https://kinhtekhoinghiep.com/uong-ca-phe-vao-chieu-co-the-lam-giam-chat-luong-giac-ngu/

Uống cà phê vào buổi chiều có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng giấc ngủ của bạn. Mặc dù cà phê là một thức uống phổ biến giúp tăng cường tỉnh táo và hiệu suất làm việc, thời điểm uống cà phê đóng một vai trò quan trọng. Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí PsyPost đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ cà phê vào buổi chiều, ngay cả với liều lượng vừa phải, có thể ảnh hưởng đến hoạt động của não bộ trong khi ngủ.

Các nhà khoa học từ Đại học Montreal (Canada) đã tiến hành một nghiên cứu trên 40 người trưởng thành khỏe mạnh, những người yêu thích cà phê và có độ tuổi từ 20 đến 58. Mỗi người tham gia đã trải qua 2 ngày tại phòng khám giấc ngủ, trong đó họ sử dụng 200mg caffeine (tương đương khoảng 2 tách cà phê) vào buổi chiều một ngày và giả dược vào ngày còn lại.

Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng việc uống cà phê vào buổi chiều có thể làm thay đổi cấu trúc hoạt động của não bộ trong khi ngủ, ảnh hưởng đến sự phục hồi sinh lý, tái tạo mô, điều hòa miễn dịch và xử lý trí nhớ. Đặc biệt, trong giai đoạn giấc ngủ không REM, hoạt động điện não tăng cao hơn, tín hiệu não có xu hướng kém ổn định hơn và giảm độ sâu của giấc ngủ.

Giáo sư Philipp Thölke, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết rằng caffeine làm chậm nhưng không loại bỏ hoàn toàn quá trình ngủ. Giấc ngủ trở nên nông hơn và bộ não tiếp tục xử lý thông tin trong thời điểm cần nghỉ ngơi.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những người trẻ tuổi (từ 20-27 tuổi) bị ảnh hưởng bởi caffeine trong giấc ngủ REM nhiều hơn so với người trung niên. Điều này có thể do sự khác biệt về mật độ thụ thể adenosine – mục tiêu tác động chính của caffeine trong não.

Tóm lại, nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của thời điểm uống cà phê, đặc biệt với những người gặp vấn đề về giấc ngủ. Uống cà phê vào buổi chiều có thể tái cấu trúc hoạt động não bộ khi ngủ và làm suy giảm chất lượng giấc ngủ không REM – giai đoạn then chốt cho phục hồi và sức khỏe thần kinh. Do đó, để đảm bảo chất lượng giấc ngủ tốt, bạn nên cân nhắc thời điểm uống cà phê và hạn chế tiêu thụ caffeine vào buổi chiều và tối. Nếu bạn gặp vấn đề về giấc ngủ, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia về giấc ngủ để có được lời khuyên phù hợp. Tìm hiểu thêm về nghiên cứu này và các thông tin liên quan đến giấc ngủ và sức khỏe tại Harvard Health và các nguồn tin cậy khác.

]]>