Các nhà nghiên cứu đã có một bước đột phá quan trọng trong việc hiểu về sự hình thành dòng chảy của các con sông trên toàn cầu. Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh nếu tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện. Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng đối với việc quản lý và bảo vệ các hệ sinh thái sông ngòi đa dạng.
Sông ngòi đóng vai trò như những động mạch của Trái Đất, cung cấp nước, trầm tích và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của các hệ sinh thái. Tuy nhiên, việc tìm hiểu nguyên nhân định hình dòng chảy của các con sông đã trở thành một thách thức lớn cho các nhà nghiên cứu trong hơn một thế kỷ qua. Một nhóm nghiên cứu tại Đại học California, Santa Barbara (UCSB) đã thực hiện một nghiên cứu toàn diện để giải quyết vấn đề này.
Nhóm nghiên cứu tại UCSB đã lập bản đồ động lực của các nhánh sông dọc theo 84 con sông trên toàn cầu trong suốt 36 năm, dựa trên các hình ảnh vệ tinh. Kết quả cho thấy rằng tốc độ xói mòn bờ sông và tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện là hai yếu tố quan trọng quyết định sự hình thành dòng chảy của các con sông. Cụ thể, khi tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích, các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh.
Các nhà nghiên cứu đã phân loại sông ngòi thành hai loại chính: sông đơn dòng và sông đa dòng. Hầu hết các con sông lớn nhất trên thế giới đều thuộc loại sông đa dòng, trong khi sông Mississippi ở Mỹ là một ví dụ điển hình của sông đơn dòng. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai loại sông này có thể giúp các nhà khoa học và quản lý sông ngòi đưa ra các giải pháp hiệu quả hơn cho việc bảo vệ và phục hồi các hệ sinh thái sông ngòi.
Nghiên cứu này cũng cung cấp cái nhìn sâu hơn về các thảm họa thiên nhiên và nỗ lực phục hồi sông ngòi. Việc tái kết nối các vùng đồng bằng ngập lụt với các con sông đã bị phân dòng đang trở thành một vấn đề được quan tâm rộng rãi. Các giải pháp phục hồi dựa trên tự nhiên đòi hỏi phải xác định được độ rộng của hành lang sông cần thiết, cũng như thời gian để một con sông hồi phục trạng thái tự nhiên.
Với kết quả nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã đưa ra một công thức giúp giải quyết vấn đề này, bao gồm các biến số như thời gian một con sông hình thành dòng chảy mới. Công thức này có thể giúp chuyển đổi việc lập kế hoạch phòng chống lũ lụt và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi, từ đó hỗ trợ việc quản lý và bảo vệ các nguồn tài nguyên nước trên toàn cầu.
Để có thêm thông tin về nghiên cứu này, bạn có thể truy cập vào trang web của Đại học California, Santa Barbara hoặc tìm kiếm các bài viết liên quan trên các tạp chí khoa học quốc tế.
